تعریف ممیزی:
استاندارد ايزو 9000 مميزي را اين گونه تعريف مي نمايد: مميزي فرآيندي سيستماتيك، مستقل و مدون براي كسب شواهد مميزي و ارزيابي مبتني بر واقعيت آن به منظور تعيين ميزان برآورده شدن معيارهاي مميزي است.
يادآوري 1: مميزي هاي داخلي كه به آن مميزي هاي شخص اول نيز گفته مي شود، توسط خود سازمان يا از جانب آن به منظور بازنگري مديريت و ديگر مقاصد داخلي انجام مي شوند و ممكن است مبنايي براي خود اظهاري سازمان در مورد انطباق باشد. در بسياري از موارد، به خصوص در سازمان هاي كوچك، شرط استقلال مي تواند نداشتن مسئوليت در حيطه فعاليت هايي كه قرار است مميزي شوند، اثبات شود.
يادآوري 2: مميزي هاي خارجي شامل مميزي هايي مي باشند كه معمولا به آن ها مميزي هاي شخص دوم و شخص سوم گفته مي شود. مميزي هاي شخص دوم توسط طرف هاي ذينفع سازمان از قبيل مشتريان يا اشخصاص ديگري از جانب طرف هاي ذينفع انجام مي شود. مميزي هاي شخص سوم توسط سازمان هاي مميزي شونده بيروني و مستقل، از قبيل سازمان هايي كه گواهينامه مربوطه را اعطا مي نمايند، انجام مي شوند.
تعریف ارزیابی:
ارزيابي به تجزيه و تحليل بازده و هزينه يك طرح پس از اجراي آن مي پردازد . كه اگر ارزيابي در حيطه اجراي طرح انجام پذيرد اهداف آن بهبود مديريت برنامه درسي و يا اتخاذ تصميم براي ادامه و گسترش يا تجديد نظر در طرح خواهد بود . و اگر ارزيابي در پايان طرح انجام پذيرد و هدف آن تعيين علل موفقيت يا عدم موفقيت طرح خواهد بود، تا در طرحهاي مشابه آني از تكرار اشتباهات جلوگيري شود.
ارزيابي معيار و ملاكي براي پاسخگويي ، تسهيل و آسان سازي يادگيري ، و ايجاد توانايي جهت اصلاح و بهبود و يا تغيير فراهم می نماید. ارزیابی هم به صورت رسمی و هم به صورت غیر رسمی در دوره های مختلف زمانی مثلا هفتگی, ماهانه, سالانه بر اساس یک چک لیست انجام می گردد. در بازرسی معمولا به دنبال کشف عدم تطابق ها هستیم. مدت زمانی که صرف فرآیند بازرسی میشود در مقایسه با فرآیند ممیزی بسیار کمتر است و همچنین در اکثر موارد به صورت داخلی انجام داده می شود.در چرخه دمینگ یا PDCA, ممیزی همان چک و ارزیابی همان اقدام است.
سازمانهای مختلف برای گرفتن تاییدیه، گواهینامه یا گزارش نتایج عملکرد خود در ارتباط با رعایت اصول و معیارهای مختلف از جمله انواع استانداردها از افراد حقیقی یا حقوقی که دارای تحصیلات، تجربه، مهارت و آموزش مرتبط با موضوع هستند دعوت میکنند که برحسب موضوع آنان را ممیزی و یا ارزیابی نمایند و متعاقب آن توصیه نامه، گواهینامه و یا گزارش تهیه و ارائه نمایند.

تفاوت ممیزی و ارزیابی :
تفاوت ممیزی و ارزیابی در اهداف آن ها می باشد:
• یک ممیزی استقرار یک استاندارد مرجع را بررسی ممیزی می نماید تا مشخص گردد به چه اندازه یک استاندارد مستقر شده است و توضیحی است که فعالیت ها چطور میبایست انجام شوند به عبارت دیگر ممیزی یک کنترلی است که بررسی میشود که آیا آنچه گفته می شود با آنچه که اجرا میشود تطابق دارد یا خیر.
• درحالیکه در ارزیابی، استانداردی موجود نیست و بررسی ها مطابق با اصول و مدل های مختلف خروجی های انجام می گردد و خروجی بصورت اعداد و ارقام بوده و نشان دهنده میزان تحقق هاست .
ویرایش جدید سند ISO 19011:2018، رهنمودهایی برای ممیزی سیستم های مدیریت، در جولای 2018 منتشر شده است. این ویرایش سوم ISO 19011 است که جایگزین ویرایش دوم، ISO 19011:2011 شده است.
از زمانی که ویرایش دوم (2011) سند ISO 19011 تنظیم شده، سیستم های مدیریت جدیدی ارائه شده اند، همچنین سیستم های مدیریت قبلی تغییر ویرایش های اساسی با ساختار جدید شده اند که اکثر آن ها ساختار مشترک، الزامات اصلی یکسان، اصطلاحات و تعاریف یکسان دارند. در نتیجه نیاز جدی برای درنظر گرفتن رویکردی گسترده تر برای پوشش اتواع ممیزی سیستم های مدیریت با امکان ارائه راهنمایی های جامع تر و عمومی تر وجود داشت. چرا که نتایج ممیزی می تواند ورودی هایی برای جنبه های تحلیلی برنامه ریزی کسب و کار باشد و می تواند به شناسایی بهبودها و فعالیت های لازم کمک کند.
ISO 19011 می تواند برای انجام ممیزی های داخلی (ممیزی شخص اول) و ممیزی هایی که توسط سازمان ها در مورد فراهم کنندگان خارجی انجام می شود و یا در مورد دیگر طرف های ذینفع های خارجی (ممیزی شخص دوم) استفاده شود.
مهمترین تغییرات در مقایسه با ویرایش قبلی به شرح زیر است:

• اضافه شدن رویکرد مبتنی بر ریسک به اصول ممیزی؛
• توسعه راهتمایی هایی مربوط به مدیریت طرح ریزی ممیزی، شامل ریسک های طرح ریزی ممیزی؛
• توسعه راهتمایی هایی برای انجام ممیزی، خص.صا درباره برنامه ممیزی؛
• توسعه الزامات مربوط به صلاحیت ممیزان؛
• تکمیل ضمیمه الف در خصوص ارائه راهنمایی در مورد ممیزی مفاهیم جدید مانند بافت سازمانی، رهبری و تعهد، ممیزی مجازی، زنجیره تامین، …؛

برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک نمایید.